Tuesday 7 January 2014

QUỐC MẪU TRỊNH THỊ NGỌC LỮ VÀ QUỐC VƯƠNG TƯ TỀ MỘT NGHI ÁN TRONG LỊCH SỬ THỜI LÊ SƠ (Hoàng Tuấn Phổ - Tuấn Công Thư Phòng)


Thứ Ba, ngày 03 tháng 12 năm 2013

QUỐC MẪU TRỊNH THỊ NGỌC LỮ VÀ QUỐC VƯƠNG TƯ TỀ




Lê Thái t thu sinh thi, theo s sách có  ba bà v: Trnh Th Ngc L được phong làm Thn phi; Phm Th Nghiêu được phong làm Hu phi; Phm Th Ngc Trn chc phong Hin phi. Theo quy đnh thi by gi, v vua ngoài chính cung hoàng hu có 3 bc phi, 9 bc tn. Sách “Đi Vit thông s” chép: “Thái t không lp chính tht (v c ) ch có my người là Qun vương mu Trnh Thn phi và Phm Hu phi cùng hoàng hu (bà Ngc Trn) mà thôi”. Gn đây, mt s tài liu nói rng Thái t còn ly bà A, bà B nhưng chưa đ đ tin cy. Và, du Thái t lp đ 3 bc phi, 9 bc tn thì bà Trnh Th Ngc L vn là người đng đu danh sách vi chc phong Thn phi.
Có l vì con trai là quc vương Tư T b trut ngôi, ri phế blàm thường dân, tiu s bà Ngc L ghi chép quá sơ sài, ch đ vài ba dòng. Riêng mc “Thế th” nhà Lê, nhân vt Tư T trong “Đi Vit thông s”, Lê Quý Đôn chép tương đi rõ ràng: Tư T theo vua cha đi đánh gic Ngô, tính dũng cm, ham giết gic. Năm 1426 được trao chc Th trung. Năm 1427 giao thêm chc Tư đ. Cui năm y, Tư T đi vi Lưu Nhân Chú vào thành Đông Quan làm con tin đ thc hin hoà ước vi Vương Thông. Năm Thun Thiên thnht (1428) Tư T được phong làm Hu tướng quc, tước Qun vương. Kế theo, nhà vua sai Nhp ni kim hiu Bình chương sLê Vn, Nhp ni Đi tư mã Lê Ngân, Nhp ni Thiếu phó Lê Văn Linh, mang kim sách lp Tư T làm Quc vương tm coi vic nước, và lp con th là Nguyên Long làm Hoàng thái t. Năm 1432, Thái t sai Quc vương Tư T đem quân đi đánh châu Mường L (sau đi Phc L) bc hàng tù trưởng Đèo Cát Hãn và con y là Đèo Mnh Vượng ri đem quân v. Lúc by gi nhà vua mt mi vì nhiu bnh, chính s ln ca nhà nước đu giao cho Tư T quyết đnh…
Như vy, TháI t sinh năm 1385, ly bà Ngc L mun nht năm 1405 (20 tui) và sinh Tư T mun nht năm 1410. Nhng mc thi gian y hết sc quan trng vì chúng gián tiếp nói lên công lao ca bà Ngc L trong cuc kháng chiến chng quân Minh xâm lược.
Thái t cưới bà Ngc L đu tiên, nhưng chưa đnh bà chính tht. Tuy nhiên vi chc phong Thn phi cao nht trong ba bc phi, thì bà  không phi là chính cũng như chính. Bà Ngc L là người cai qun mi vic trong nhà khi chng làm ph đo và cai qun mi vic trong cung khi chng lên ngôi vua. Lê Triu ngc ph cho biết thu niên thiếu Lê Li chăm lo sách đèn, là bn hc vi Nguyn Thn, Lê An, tui trưởng thành, vua gi chc ph đo Kh Lam, làm “quân trưởng” mt phương. Thơ Nguyn Trãi hay nhc ti 10 năm nghin ngm binh thư, binh pháp ca Lê Li. Tt yếu bà  Ngc L phi lo quán xuyến mi vic gia đình. Đây là mt gia đình đc bit ln: hàng ngàn khonh rung, hàng ngàn gia nhân. Trong shàng ngàn gia nhân này, nhiu người vn là hào kit bn phương trn tránh gic Minh hoc mang chí ln cu dân cu nước t hp v đây, núp dưới danh nghĩa làm thuê, tôi t, đ che mt đch. Hngày cày rung, đêm luyn võ.  Mt trong nhng đa danh ni tiếng nht ghi đm dn trong lch s là đng Chiêu Nghi. Trnh Kh, Vũ Uy, Trương Lôi, Trương Chiến…được Lê Li thu dng làm con nuôi, ni danh là nhng nông phu cày rung gii, đu là nhng võ tướng kit hit đng dưới c nghĩa quân Lam Sơn, ch huy đi quân thiết đt xông pha chiến trn, vào sinh ra t, dũng cm đi đu. Nhng tài danh ca đt nước như Trn Nguyên Hãn, Phm Văn Xo, Bùi Quc Hưng, Lê Văn Linh, Lưu Nhân Chú, Nguyn Xí, Nguyn Chích..tìm đến t nghĩa, vic tiếp đãi không th tuỳ tin. Đành rng nhiu người t cày rung ly thóc go mà ăn nhưng còn trâu bò, cày cuc, ging má, bão lt, nng hn…Cái ăn li cái mc. Nht là vn đ lương thc chun b cho nghĩa quân khi khi nghĩa. Nhà h Lê trên đt Lam Sơn phi tích lu my đi, ít nht là t cbà Trnh Th Ngc Thương, mu thân ca đc Thái t. Bà Ngc Lđược tiếp nhn mt gia tư giàu có nhưng ming ăn núi l, nếu không biết làm cho ca ci sinh sôi, Thái t không th rnh tay, yên lòng mưu đ đi s và pht c đi nghĩa dng nên nghip ln.
Bà Ngc L xng đáng là mt ni tướng vào bc tài gii nht trong lch s.
Tháng Giêng năm Mu Tut (1418) nghĩa quân Lam Sơn khi binh, tháng tư năm y, quân Minh nh k phn thn dn đường, đánh thng vào hu c Lam Sơn, bà Phm Th Nghiêu bni quan nhà Minh là Mã Kỳ bt. Theo hu đc Thái t còn li là bà Ngc L và bà Ngc Trn. Năm 1424, bà Ngc Trn m NghAn. Trong ni cung ch còn li bà Ngc L. Sau mười năm ln li núi sông cùng chng nm gai nếm mt, năm 1428, cuc chiến toàn thng, con trai Tư T được sách lp làm quc vương “tm coi vic nước”, bà Ngc L mi được phong chc Quc thái mu. Năm 1433 (năm năm sau) Quc vương Tư T b giáng xung Qun vương, bà Ngc L cũng b giáng theo làm Qun mu. Năm 1438, vua Thái tông phế trut Qun vương Tư T làm th dân, bà Ngc L ch còn li chc Thn phi !
          Ti sao bà Ngc L không b đui làm thường dân ?
          Vua Thái tông và đám qun thn xu nnh thương tình bà chăng ? Có l không phi ! Hn bi công lao bà ln quá, quá ln mà bn thân không làm điu gì sai trái ? Đáng tiếc cũng đáng bun là trong s 28 v vua thi Lê sơ được Lê Quý Đôn chép vào mc “Lit truyn” ch có bà Ngc L b thit thòi nht: Cuc đi mt phn, công lao dường y ch được tóm gn trong vài dòng ch ! Nhà s hc không có tài liu chăng, hay ông không dám chép nhiu hơn ?
          Bà Ngc L và con trai Tư T là hai tn thm kch, hai sphn, đng thi là hai nghi án liên quan vi nhau trong lch s thi Lê sơ.
          Cui đi, đc Thái t sinh nhiu bnh tt nên mt mi, m yếu liên miên, quyn giám quc giao cho Quc vương Tư T, mt người khí cht cng rn, tng tri chiến trn, lp công nơi chiến trường, li cùng Lưu Nhân Chú vào ra hang hùm  sói khiến tướng gic Vương Thông thành Đông Quan phi khut phc. Đám b tôi cy công hãn mã mun lng quyn, chuyên quyn không ni, bí mt ra vào tm đin, đt điu nói xu Tư T vi vua, nhm đánh đQuc vương đ thay vào Nguyên Long, mt chú bé mi mười mt tui. Quc s chép: By gi nhà vua mt mi vì nhiu bnh, chính s ln đu giao cho Quc vương quyết đnh. Nhưng vương mc chng điên cung, giết ba các tỳ thiếp, dn dn không hp ý vua. Năm th 6 (1433) vua gi Thiếu uý Lê Khôi hi v vic lp người ni ngôi, Lê Khôi bàn nên lp Nguyên Long. By gi nhà vua mi quyết. Trong t chiếu, Tư T b kết ti: “Không trung hiếu vi cha m, ngược đãi qun thn, khinh nhn tri đt, không theo đo ca các đng tiên vương”.
          Như vy, ti ca Quc vương Tư T quá ln, vua giáng xung Qun vương còn là nh ! Nhưng ti sao mi “mc chng điên cung, giết ba các tỳ thiếp”, bng dưng sinh ra lm ti to ln tày tri đến thế ? Phi chăng trong lúc quá mt mi, đu óc kém sáng sut, li luôn b ám nh bi mng m v chuyn bà Hin phi Ngc Tn trách móc không thc hin đúng li ha khi bà tun tiết, nên mun b trưởng Tư T thay thế con th Nguyên Long ? Ti sao nhà vua mun phế mà không dám quyết phi nh vào ý kiến ca Lê Khôi mi dám quyết ? Vì Tư T không có ti hoc không đáng ti. Gi s Tư T mc nhng ti tày tri đúng như trên thì vua cn gì phi hi ai ? S thc, Thiếu uý Lê Khôi đưa đón ý vua, chung quanh vua còn có đám qun thn tài thêu dt, gii nnh hót như bn tiu nhân Lê Quc Khí, chuyên hãm hi người hin lương mà chính vua cũng đã nhn ra nên ban lnh t nay v sau cm không được dùng. Sau này, Th tướng Lê Sát mun dùng li Lê Quc Khí nhưng vì đã có lnh cm ca Thái t nên đành phi thôi. Ti sao Lê Sát mun dùng li Lê Quc Khí ? Phi chăng bi “đng khí tương cu” ? Ai dám chc trong v giáng trut Tư T không có bàn tay Lê Sát ?
          Sau khi lên ngôi, Nguyên Long vn chưa yên lòng v Tư T. S chép: “Có 3 người th n chy đến tâu vi vua Thái tông rng: Qun vương (Tư T) nói nhiu điu càn by, quái g, t ra không thun. Nhà vua ni gin, bo các văn võ đi thn và bá quan không được vãng lai ti nơ ca Qun vương. Còn Qun vương nếu không có người ti gi thì không được vào triu. Nếu ai dám tư tình dn vào ca hoc trăm quan có ai dám t ý đến nhà Qun vương thì b ti nng”. Lúc này vua Nguyên Long mi 12 tui. Liu có phi là ý t ca vua hay do đám bi thn đng đu là Lê Sát, ph chính Th tướng mm li ? Tư T Qun vương tr thành tên ti phm bgiam lng. Dĩ nhiên li nói ca ba tên th n chưa th đáng tin. Nhưng đi vi người chp pháp chuyên quyn ch cn “chng”, không cn “cung” mà chng  đây, phi lý thay, ch là li nói “khu thit vô bng” !
Tuy nhiên, Tư T theo danh nghĩa vn là Qun vương. TưT chưa chết, h còn chưa ăn ngon ng yên. Nhưng mun giết TưT cũng khó. Cái khó nht là h s búa rìu dư lun. Phi giết bng cách khác. Và năm 1438, Qun vương Tư T b phế b làm dân thường ! Sau đó ông mt ! Ông t t ? Ông b ng đc ? Hay m bnh ? Hoc ông chết đói ? Ai quan tâm đến mt gã thường dân tc vô thân, sinh vô gia cư, t vô đa táng ? Nhưng dù sao đó cũng là git máu ca Tiên đế, sinh thi ngài có đui làm dân thường đâu ? Người ta buc phi truy phong k thường dân Tư T làm Qun Ai vương ! Cũng đ che ming thế gian ! Và biết đâu, c vì h s cái linh hn oan khut Tư T sng khôn chết thiêng s báo oán tr thù !
          Trong nhng năm tháng cui đi mình, bà Ngc L sng thếnào ? Không có tài liu ghi chép. Chúng ta có th hình dung ni đau kh, s phn ut ca bà. Tư T là con trai duy nht, rt rut đ ra ca đc Lê Thái t và bà. Hai m con bà đu có công đáng k vào s nghip gii phóng dân tc và xây dng đt nước. Bà làm gì nên ti ? Con bà cũng làm gì nên ti ? Con bà sng d chết dthì bà cũng d sng d chết ! Sau khi con bà chết thì bà sng chng bng chết ! Tuy nhiên bà vn sng đến niên hiu Thái Hoà (1443-1453) tc là sau khi xy ra v án L Chi viên (1442) mt thi gian. K ra ông vua này cũng l, lúc sng, nào Quc vương, nào đi thn phi chu ti chết, sau khi nhm mt xuôi tay, ông còn gián tiếp gây cnh thm sát c ba h công thn Nguyn Trãi và Nguyn Th L! Vua Nhân tông lên ngôi kế v, nhưng hy vng gì   u chúa còn bng bế trên tay mt s thu t hay gii ni oan tình ?!
          Vn đ gn sáu trăm năm sau hu thế chúng ta đt ra là “Liu Tư T có b oan khut tht không” ?
          Có my điu đáng chú ý nht:
          1. S lun ti “tin hu bt nht”, trước ch là “mc chng điên, giết ba các tỳ thiếp, dn dn không hp ý vua” sau nâng lên “Không trung hiếu vi cha m, ngược đãi qun thn, khinh nhn tri đt, không theo đo ca các đng tiên vương” đ dn đến án phế lp ngôi Hoàng đế, phế trut Quc vương h xung Qun vương.
          2. Lch triu hiến chương, mNhân vt ca nhà s hc Phan Huy Chú cho biết Tư T mc ti “hoang dâm phóng túng” nên b trut ngôi.
          3. Tư T b qun chế rt ngt, ba th n hn là do vua sai ti, vua mun bt nói gì tt h phi nói, đ to cái c phế b làm dân thường. Ba điu đó nói lên v án Quc vương Tư T rt m ám, đáng gi là mt nghi án ca lch s đương thi. Bà Quc mu Trnh Th Ngc L do đó b liên lu theo đ chết dn chết mòn ti nơi nào không rõ, đến ni c ngày tháng năm bà t giã cõi đi oan khut cũng chng được biết đến !
          Cuc Hi tho này do h Lê t chc du hơi mun còn hơn không, đ tr li s công bng cho mt bà m Vit Nam trong lch s đã gn 600 năm chu oan trái, bt công. Hu thế chúng ta không quên công đc tri cao bin rng ca Lê Thái t tt phi biết đến và nh công lao vt v gian nan khôn xiết ca Bà. Bà phi được khôi phc chc danh Quc mu như đc Thái t đã ban phong và xng đáng vi s th phng hương khói muôn đi./.

No comments:

Post a Comment